Nowa matura ustna z polskiego – wszystko, co musisz wiedzieć, aby zdać

2023-02-10

Co Cię czeka na nowej maturze ustnej z polskiego? Jak się do niej przygotować? Co powtórzyć i jakie umiejętności wyćwiczyć? Oto garść przydatnych informacji, wskazówek oraz przykładowych pytań i odpowiedzi.

Jak wygląda nowa matura ustna z polskiego?

 

Matura ustna z polskiego jest obowiązkowa – to znaczy, że przystępują do niej wszyscy maturzyści.

 

W trakcie egzaminu losujesz 2 zadania. Następnie przygotowujesz i wygłaszasz przed komisją egzaminacyjną dwie dłuższe wypowiedzi na określone w nich tematy.

 

Egzamin trwa 30 minut i składa się z 3 części:

  • 15 minut przeznaczonych na przygotowanie odpowiedzi do obu zadań (możesz w tym czasie napisać dwa krótkie konspekty lub plany swojego wystąpienia);
  • 10 minut na wygłoszenie obu wypowiedzi przed komisją egzaminacyjną;
  • 5 minut na rozmowę z egzaminatorami (osoby egzaminujące zadają Ci od 1 do 3 pytań).

 

Łącznie za oba zadania możesz otrzymać maksymalnie 30 punktów. Aby zdać egzamin w części ustnej, musisz uzyskać co najmniej 30% punktów możliwych do zdobycia – czyli 9 punktów spośród 30. Co to oznacza? Że musisz sobie poradzić przynajmniej z jednym zadaniem.

 

Jeśli potrzebujesz bardziej szczegółowych informacji o tym, jak wygląda matura ustna z polskiego, zajrzyj do Zbioru zadań maturalnych z serii NOWA Teraz matura do języka polskiego.

 

Co Cię czeka na nowej maturze?

 

Zadania, które losujesz podczas egzaminu ustnego, są dwojakiego rodzaju:

  • zadanie 1. to zadanie jawne – pochodzi z puli zadań opublikowanych przed egzaminem na stronie CKE;
  • zadanie 2. jest niejawne – zawiera materiał źródłowy do analizy (wiersz, obraz, plakat lub tekst nieliteracki).

 

Polecenia do obu typów zadań są konstruowane według określonego schematu.

  • W zadaniu 1. musisz omówić podane zagadnienie na podstawie wskazanej lektury oraz przywołać jeden wybrany kontekst.
  • W zadaniu 2. prezentujesz zagadnienie na podstawie załączonego materiału źródłowego i odwołujesz się do wybranego utworu literackiego, innego tekstu kultury lub własnych doświadczeń komunikacyjnych.

 

 

 

Matura ustna z polskiego – przykłady jawnych pytań maturalnych (do zadania 1.)

 

Motyw matczynej miłości. Omów zagadnienie na podstawie mitu o Demeter i Korze z „Mitologii” Jana Parandowskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

 

Relacje międzyludzkie w rzeczywistości państwa totalitarnego. Omów zagadnienie na podstawie powieści „Rok 1984” George’a Orwella.  W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

 

Matura ustna z polskiego – przykłady niejawnych pytań maturalnych (do zadania 2.)

 

Kryzys wartości w świecie skażonym złem. Omów zagadnienie na podstawie zamieszczonego poniżej materiału oraz wybranego tekstu kultury albo utworu literackiego.

(do zadania dołączony jest wiersz K.K. Baczyńskiego Pokolenie)

 

Jakie funkcje w tekstach kultury mogą pełnić symbole i alegorie? Omów zagadnienie na podstawie zamieszczonego poniżej materiału oraz wybranego utworu literackiego.

(do zadania dołączony jest obraz Jacka Malczewskiego Do sławy)

 

Jakie funkcje pełni w wypowiedziach nowomowa? Omów zagadnienie na podstawie zamieszczonego poniżej materiału źródłowego oraz wybranego utworu literackiego albo innego tekstu, albo własnych doświadczeń komunikacyjnych.

(do zadania dołączony jest tekst przemówienia Edwarda Gierka)

 

 

 

 

 

Jeśli chcesz wiedzieć więcej o tym, jak zbudowane są zadania i poznać wszystkie jawne pytania maturalne oraz więcej przykładów pytań niejawnych, sięgnij po Zbiór zadań maturalnych z serii NOWA Teraz matura lub skorzystaj z zasobów aplikacji app.nowaterazmatura.pl

 

Czy matura ustna z polskiego jest trudna?

 

Matura ustna z polskiego nie musi być trudna, jeśli wiesz, w jaki sposób się do niej przygotować. A zatem jakie wiadomości i umiejętności będą Ci potrzebne do rozwiązania obu typów zadań? Co trzeba powtórzyć?

 

Nowa matura ustna z polskiego sprawdza znajomość lektur obowiązkowych. Jeśli chcesz powtórzyć treść i problematykę utworów obowiązujących na egzaminie, skorzystaj z Vademecum z serii NOWA Teraz matura dla poziomu podstawowego lub rozszerzonego. Obszerniejsze opracowania lektur znajdziesz w aplikacji app.nowaterazmatura.pl. Wiadomości o poszczególnych utworach literackich możesz np. utrwalać na bieżąco dzięki zamieszczonym tam quizom dotyczącym lektur.

 

Pamiętaj, aby podczas powtórek analizować lektury pod kątem kontekstów oraz zestawiać utwory z innymi tekstami kultury, które realizują podobne motywy lub problemy. Cennym wsparciem w wyszukiwaniu odpowiednich kontekstów lub przykładów z literatury, kultury i sztuki będzie dostępny w aplikacji Katalog motywów literackich. Znajdziesz w nim opracowanie najważniejszych motywów i tematów realizowanych w literaturze i w kulturze. Przywołany utwór, obraz czy film uzupełnią Twoją wypowiedź jako kontekst i posłużą do zbudowania argumentu uzasadniającego tezę.

 

Na nowej maturze ustnej z polskiego możesz wylosować również zadanie sprawdzające wiedzę z zakresu nauki o języku, w tym – z gramatyki. Wszystkie wiadomości niezbędne do powtórzenia i usystematyzowania niezbędnych zagadnień językowych znajdziesz w Vademecum z serii NOWA Teraz matura.

 

Podczas nowej matury ustnej z polskiego sprawdzana będzie także umiejętności tworzenia dłuższej wypowiedzi argumentacyjnej – spójnej, logicznej, rzeczowej, o uporządkowanej strukturze. Podczas przygotowań do egzaminu warto więc poćwiczyć budowanie ramowego planu wypowiedzi ustnej. Forma konspektu, w którym zasygnalizujesz zagadnienia do omówienia, pozwoli Ci kontrolować treści prezentowane przed komisją egzaminacyjną, pokaże Twój tok rozumowania i pomoże zapanować nad kompozycją wypowiedzi. Pamiętaj, że to, w jaki sposób skonstruujesz swoje wystąpienie, również jest oceniane przez egzaminatorów. Poniżej prezentujemy jawne pytanie maturalne wraz z odpowiedzią – przykładowym konspektem wypowiedzi.

 

 

 

 

 

Przykładowy konspekt wypowiedzi ustnej dotyczący zadania 1. z puli zadań jawnych

 

Jak człowiek może zachowywać się w obliczu cierpienia? Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów „Księgi Hioba”. W odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

 

I. Wstęp

Wprowadzenie do tematu

1. Przeżywanie cierpienia jest niezwykle trudnym doświadczeniem egzystencjalnym, pytanie o sens tak ogromnego bólu dotyczy każdego z nas.

2. Cierpienie, zwłaszcza niezawinione, od zawsze nurtowało twórców kultury – człowiek cierpiący pojawia się zarówno w tekstach literackich, jak i ikonicznych.

3. Księga Hioba koncentruje się właśnie wokół tematu cierpienia i Bożej sprawiedliwości.

Teza:

Jak pokazuje tekst biblijny, człowiek zwykle przyjmuje cierpienie, choć nie potrafi go pojąć.

II. Rozwinięcie – część argumentacyjna

1. Odwołanie do lektury obowiązkowej – do poznanych fragmentów Księgi Hioba

a) Hiob cierpi, ponieważ Bóg, aby przekonać Szatana o lojalności bohatera i jego głębokiej wierze, odbiera mu niemal wszystko: majątek, dzieci, zdrowie.

b) Pojawia się pytanie o sens tak ogromnego bólu (teodycea – koncepcja pogodzenia sprzeczności między wiarą w dobroć i wszechmoc Boga a istnieniem zła).

c) Hiob czuje się niewinny i nie potrafi pogodzić się ze złym losem – przemawiają przez niego żal, smutek, rozgoryczenie. Pragnie, by Bóg zesłał mu śmierć.

d) Aby poznać przyczynę i sens swojego cierpienia, Hiob domaga się rozmowy z Bogiem. Bóg dowodzi, że człowiek nie jest w stanie pojąć jego poczynań i zamiarów.

Wniosek cząstkowy:

Bohater uznaje swoją niewiedzę i wielkość Pana. Wie, że boskie wyroki są nieodgadnione. Nie pojmie ich, ale może je przyjąć. Wyjście z cierpienia widzi w zachowaniu wiary i pokory. Uznaje, że znoszenie bólu jest wpisane w ludzkie życie.

2. Przywołanie wybranego kontekstu – literackiego: odwołanie do III cz. Dziadów

a) Motyw niezawinionego cierpienia jest obecny również w dramacie Mickiewicza, np. w scenie ukazującej Panią Rollison błagającą Nowosilcowa o łaskę dla syna.

b) Matka cierpi z powodu uwięzienia dziecka. Nie rozumie, dlaczego ona – ślepa i samotna – musi znosić tak niewyobrażalne męki. Wie, że młody Rollison jest bity.

c) Męka jedynego syna sprawia, że matka poniesie każdą ofiarę – zrozpaczona kobieta przyjmuje postawę pokory wobec okrutnego urzędnika carskiego.

Wniosek cząstkowy

Matka pod wpływem bólu zrobi wszystko, by uwolnić syna, nawet jeśli nie ma nadziei na litość. Przyjmuje cierpienie, choć go nie rozumie.

III. Zakończenie

Podsumowanie – sformułowanie wniosków końcowych

1. Historia pokazuje, że mimo cierpienia można godnie znosić swój los. Bohater staje się symbolem dumnego trwania mimo chwil zwątpienia, słabości i rozpaczy.

2. Obcowanie z cierpieniem, na co zwraca uwagę Adam Mickiewicz w III części Dziadów, może także wywołać współczucie.

3. Cierpienie to temat nieprzemijający. Przykłady literackie pokazują, że człowiek powinien je mimo wszystko zaakceptować. Nawet jeśli uzna je za niezawinione.

 

 

 

 

 

 

Więcej materiałów do ćwiczenia umiejętności konstruowania ramowych planów wypowiedzi ustnej znajdziesz w Zbiorze zadań maturalnych. Jeśli chcesz sprawdzić, czy Twój plan jest poprawny, możesz skorzystać z gotowych konspektów odpowiedzi do wszystkich zadań z puli zadań jawnych CKE. Są one dostępne w aplikacji app.nowaterazmatura.pl. W aplikacji znajdziesz także dwa filmy instruktażowe, które pokazują krok po kroku, jak przygotować i wygłosić wypowiedzi do obu typów zadań maturalnych

 

A co, jeśli nie zda się matury ustnej z polskiego?

 

Jeśli nie zdasz nowej matury ustnej z polskiego, jest to niestety równoznaczne z niezdaniem egzaminu maturalnego i nieotrzymaniem świadectwa dojrzałości. Nie martw się jednak, jeśli Ci się nie powiedzie! Możesz ponownie podejść do matury w sesji poprawkowej w sierpniu, jeśli tylko zdasz w maju egzaminy z pozostałych przedmiotów obowiązkowych i przystąpisz do egzaminu z jednego przedmiotu dodatkowego. W ostateczności możesz też po raz kolejny przystąpić do matury ustnej w następnym roku lub w ciągu 5 lat od pierwszego egzaminu.